Powszechnie uważa się, że miasto Gondar zostało założone przez przedstawiciela dynastii Salomona – Negusa Fasilidasa w 1636 roku i pozostało stolicą cesarstwa przez kolejne 250 lat. Dotarłam jednak do źródła, które założenie miasta w roku 1580 przypisuje cesarzowi Sertyse Dyngal’owi panującemu w latach 1563-1597. Jego imię tronowe brzmiało Melek Seged, co można tłumaczyć jako „Ten któremu kłaniają się anioły”. Fasiledes nie zakładał więc miasta w szczerym polu ale faktem jest, że pojawienie się Gondar jako stolicy oznaczało zerwanie z tradycją koczowniczego trybu życia władców Etiopii. Z powstaniem twierdzy i cesarskiej dzielnicy Fasil Ghebbi wiąże się co najmniej kilka legend. Jedna z nich mówi o przepowiedni archanioła według której siłę i potęgę stolicy zapewni jedynie miasto, którego nazwa rozpoczyna się od litery „G”. Dlatego poprzednicy Fasilidasa próbowali założyć stolicę w miastach Guzara i Gorgora, ale dopiero w Gondar proroctwo wreszcie się spełniło. Inna legenda mówi, że miasto zostało zbudowane w miejscu wskazanym cesarzowi przez bawoła, który doprowadził go do tego malowniczego wzgórza podczas polowania.
Budowa Fasil Ghebbi w pierwotnym kształcie została ukończona na początku lat 40. XVII wieku. Jej głównym i wyróżniającym się do dziś obiektem był zamek Fasilidasa. Potężna dwukondygnacyjna budowla z masywną kwadratową wieżą i czterema strażnicami po bokach była absolutną nowością w tradycyjnej architekturze Etiopii. Śmiało można powiedzieć, że twierdza przypomina średniowieczne zamki europejskie ale nic w tym dziwnego. Fasilidas ściągnął bowiem do realizacji swojego pomysłu europejskich a nawet indyjskich architektów.
Kompleks zamkowy obejmował nie tylko pomieszczenia mieszkalne władcy, ale także świątynie, biblioteki, ogrody, salę bankietową, kompleks basenów, stajni i innych budynków. Całość otoczona była masywnym murem obronnym o długości 900 m z 12 bramami i wieżami obronnymi. Fasil Ghebbi nazywana jest czasami Camelotem Afryki. W mojej ocenie to określenie jest mocno przesadzone ale w tym miejscu świata i jego realiach kompleks naprawdę robi wrażenie.
Przez kolejne lata Fasil Ghebbi rozrósł się do ogromnych rozmiarów, ponieważ zgodnie z tradycją monarcha Etiopii nie powinien mieszkać w pałacu swojego poprzednika, ale zbudować własną rezydencję.
Na teren twierdzy wchodzimy południową Brama Sędziów i pierwszym obiektem który od razu przyciąga wzrok jest pałac Fasilidasa. Niestety pozostały z niego tylko mury i cały przepych jaki wypełniał jego wnętrze można sobie tylko wyobrazić. Pomieszczenia mieszkalne władcy znajdowały się na piętrze skąd mógł wyjść na zewnętrzny balkon by spotkać się z poddanymi lub dworem. Przed pałacem znajdowała się wielka sala audiencyjna lub tronowa po której pozostał do dziś jedynie fragment monumentalnego wejścia. Sala istniała jeszcze w I połowie XX w. a została zniszczona bombą lotniczą w roku 1941 podczas brytyjskiej interwencji wymierzonej przeciwko Włochom.
Po śmierci Fasilidasa w 1667 roku jego następcą został Yohanes I. Dodał on do Fasil Ghebi swój własny pałac, a także wybudował gmach królewskiej biblioteki. Jako ciekawostkę z życia rodziny cesarskiej można dodać, że z chwilą wybrania go na następcę przez radę najwyższych dygnitarzy imperium pozostali synowie Fasilidasa zostali uwięzieni.
Swój ślad w Fasil Ghebi pozostawił także wnuk Fasilidasa i syn Yohanesa I – Iyasu I nazywany także Wielkim. Wybudował swój pałac obok zamku Fasilidasa i chociaż pochodzi z późniejszego okresu zachował się w znacznie gorszym stanie.
Dawne przekazy wspominają, że jego wnętrze wypełnione było rzeźbami z kości słoniowej, lustrami i obrazami a sufit sali tronowej ozdobiony był złotymi liśćmi i kamieniami szlachetnymi. Pomiędzy oboma zamkami widoczny jest wielki murowany zbiornik, który zabezpieczał królewski kompleks w wodę. W 1704 trzęsienie ziemi poważnie uszkodziło pałac, a wkrótce potem zmarła ulubiona konkubina Iyasu – Kedeste Kristos. Po jej śmierci cesarz popadł w depresję, porzucił sprawy królestwa i postanowił ukryć się na jednej z wysp na pobliskim jeziorze Tana. Pod nieobecność cesarza jego żona Malakotawit koronowała syna Tekle Haymanota na nowego cesarza. Gdy Iyasu się o tym dowiedział postanowił wrócić do Gondar, ale po drodze w roku 1706 został zamordowany na rozkaz syna.
Pomiędzy 1716 a 1721 rokiem cesarz Dawit zbudował salę rozrywkowo-bankietową oraz dwa pomieszczenia dla majestatycznych lwów abisyńskich.
Następcą Dawita był cesarz Bakaffa. Zbudował dwa nowe pałace – jeden dla siebie i jeden dla swojej żony, cesarzowej Metewab. Obok pałacu królowej znajdowała się szkoła dla kobiet, którą dziś nazywają Domem Prządki.
Ostatecznie władcy Etiopii opuścili Gondar w roku 1864 i w ciągu dwóch lat ustanowili nową siedzibę władzy w Addis Abebie. Nie zerwali jednak całkowicie z rodowym kompleksem i nadal odwiedzali Fasil Ghebbi. Cesarz Haile Selassie zbudował nawet trzeci zestaw pomieszczeń dla lwów.
W drugiej połowie XIX wieku kompleks zamkowy został zaatakowany i splądrowany przez Sudańczyków w wojnie Mehdist. Wiele zabytków ucierpiało podczas okupacji włoskiej i interwencji brytyjskiej. Nie oszczędziły go także powojenne konflikty z Somalią i Sudanem i ostatecznie popadł w poważną ruinę.
W roku 1979 Fasil Ghebbi został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, ale prace konserwatorskie rozpoczęły się pełną parą dopiero pod koniec XX wieku i trwały ponad 10 lat. Fasil Ghebbi został otwarty dla publiczności w 2005 roku i jest uważany za jedną z najważniejszych atrakcji Etiopii.
